In een gerichte grensoverschrijdende actie hebben de autoriteiten van Noordrijn-Westfalen en Nederland, juridisch ondersteund door het EURIEC, op 12 en 13 februari 2022 inspecties uitgevoerd in collectieve huisvesting in het Duits-Nederlandse grensgebied. In totaal werden zes centra voor collectieve huisvesting in Geldern en Emmerich gecontroleerd op bouwvoorschriften, kwaliteit van de huisvesting, overbevolking en hygiënevoorschriften. Het onderzoek bevestigde het vermoeden van georganiseerde smokkel van werknemers, voornamelijk uit Roemenië en Bulgarije, en van uitbuiting van huurders en werknemers door uitzendbureaus in het Duits-Nederlandse grensgebied. De geconstateerde wetsovertredingen moeten worden bestraft volgens de wettelijke voorschriften. In de geïnspecteerde accommodaties werden onder meer aanzienlijke tekortkomingen op het gebied van brandveiligheid, schimmel, ongedierte, ontbrekende elektriciteitsvoorziening en andere tekortkomingen volgens de bouw- en huisvestingswetgeving geconstateerd. Bovendien zullen naar verwachting voor sommige van de accommodaties gebruiksverboden worden uitgevaardigd. Flagrante overtredingen van de wetten op de arbeidsbescherming (minimumloon, arbeidstijden, bescherming tegen ontslag) zullen door de Nederlandse autoriteiten extra worden bestraft. Wanneer er een eerste vermoeden van belastingmisdrijven bestaat, zullen ook de strafvervolgingsautoriteiten worden ingeschakeld.
Meer dan 140 mensen werden op beide dagen door 40 medewerkers van verschillende Duitse en Nederlandse autoriteiten gecontroleerd en geïnformeerd over hun rechten op bescherming. Naast een groot aantal gemeentelijke instanties, zoals de bouwinspectie, de huisvestingsinspectie, de dienst openbare orde, de plaatselijke brandweer en het vlak van de volksgezondheid, waren ook de arbodienst van het district Düsseldorf, de belastinginspectie en de Nederlandse arbodienst van de deelstaat bij de zaak betrokken. De veiligheid van de 80 werknemers werd verzekerd door de districtspolitie van Kleef en de federale politie. De controleactie werd geïnitieerd en gecoördineerd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken, Gemeentezaken, Bouw en Gelijke Kansen van de deelstaat Noordrijn-Westfalen.
Ina Scharrenbach, minister van Binnenlandse Zaken, Gemeenten, Bouw en Gelijke Kansen van de deelstaat Noordrijn-Westfalen: “Met de grensoverschrijdende controle van collectieve huisvesting zijn wij erin geslaagd actie te nemen tegen de onmenselijke huisvesting van werknemers. Nationale grenzen mogen geen belemmering vormen om op te treden tegen uitbuitingsstructuren. Met de allereerste grensoverschrijdende inspectiecampagne hebben wij de schijnwerpers gericht op precaire arbeids- en levensomstandigheden en illegale constructies blootgelegd om de betrokkenen te bevrijden uit onmenselijke omstandigheden. Ik wil alle medewerkers van de autoriteiten en de veiligheidsdiensten die bij de controleoperatie betrokken waren, bedanken”.
“Migrerende werknemers hebben, net als iedereen, recht op fatsoenlijke huisvesting en arbeidsomstandigheden. Dat is hier net zo waar als aan de andere kant van de grens. Daarom ben ik blij dat wij onze samenwerking met Noordrijn-Westfalen hebben geïntensiveerd. Dit weekend vonden de eerste gezamenlijke inspecties plaats in het grensgebied. Samen met onze Duitse partners kunnen we grensoverschrijdende problemen aanpakken en de situatie van migrerende werknemers verbeteren,” aldus Karien van Gennip, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van Nederland.
Silke Gorißen, districtsbestuurder van het district Kleef: “Gewetenloze ondernemers profiteren op perfide wijze van de benarde situatie van veel arbeidsmigranten uit Zuidoost-Europa. Door de nabijheid van de verwerkende bedrijven in Nederland wordt het district Kleef bijzonder getroffen door de immigratie. Wij kunnen de situatie van deze mensen niet accepteren zonder iets te doen. Als modelregio heeft het district Kleef de mogelijkheid om het staatsministerie krachtig te ondersteunen bij de bestrijding van de onaanvaardbare toestanden”.
Sven Kaiser, burgemeester van de stad Geldern: “Wij zijn het ministerie van minister Ina Scharrenbach erkentelijk voor de coördinatie van deze grootschalige operatie. Samen met het personeel van onze administratie is de campagne op de achtergrond maandenlang minutieus voorbereid. Zoals in veel gemeenten dicht bij de Nederlandse grens houdt het probleem van de uitzendkrachten ons in Geldern al lange tijd bezig. De actie die nu is ondernomen, is daarom ook een duidelijk signaal aan degenen die achter dit systeem zitten, dat de deelstaatregering en de betrokken gemeenten niet alleen nu, maar ook in de toekomst, hand in hand, resoluut zullen optreden tegen dit systeem van mensenhandel en uitbuiting om de bestaande misstanden te bestrijden.
Veel werknemers zijn gehuisvest in collectieve accommodatie dicht bij de grens aan de Duitse kant en werken aan de Nederlandse kant – in beide gevallen onder onzekere omstandigheden. Zij worden in Nederland onder onwaardige arbeidsomstandigheden tewerkgesteld. Met name uitzendbureaus, die vooral zakelijke connecties in de vleesverwerkende industrie hebben, zetten dergelijke structuren op. Alleen al in het district Kleef (met inbegrip van de steden Geldern en Emmerich) gaat het naar schatting om ongeveer 2.000 migrerende werknemers.
“De grensoverschrijdende controleactie was en is een eerste belangrijke stap om grieven aan beide zijden van de grens aan het licht te brengen en te bestrijden. Dit is de enige manier om op lange termijn greep te krijgen op passende arbeids- en levensomstandigheden voor de werknemers,” vervolgde minister Scharrenbach.
De wet ter versterking van de huisvesting van de deelstaat Noordrijn-Westfalen, die op 1 juli 2021 is ingevoerd, heeft de bevoegdheden van de gemeenten versterkt om gebouwen en accommodaties te inspecteren die worden gebruikt om werknemers te huisvesten. Ook het Noordrijn-Westfaalse ministerie van Binnenlandse Zaken, Gemeentelijke Aangelegenheden, Bouw en Gelijkheid heeft parallelle structuren ontwikkeld voor een gecoördineerde samenwerking met Nederland. Nu vond de controleactie plaats op Duits grondgebied. De hoeksteen voor de uitgevoerde maatregelen is gelegd in december 2020 tijdens het regeringsoverleg met Nederland.
“De wet op de versterking van de huisvesting is een scherp zwaard dat wij aan de gemeenten hebben gegeven, zodat zij tekortkomingen kunnen wegwerken. Wij helpen hen bij het gebruik ervan, zoals wij ook doen met de huidige inspectiecampagne. Daarom was dit nog maar het begin. Er zullen meer van dit soort acties volgen, zodat we het moeras van uitbuitingsstructuren kunnen droogleggen en onmenselijke huisvesting kunnen opheffen”, kondigde minister Scharrenbach aan.
U kunt het persbericht hier downloaden.